Jednym z zadań kancelarii notarialnych jest sporządzanie aktów dotyczących ustanawiania rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami. Powodów dla których decydują się oni na zawarcie tego typu umowy jest wiele. Przede wszystkim to sposób zabezpieczenia posiadanego majątku podczas prowadzenia przez jednego z partnerów działalności gospodarczej i potencjalnych problemów finansowych lub pomoc w podziale dóbr w momencie rozstania. Jak ustanawia się rozdzielność majątkową? Jaki jest jej główny cel?
Razem ale osobno finansowo
Stwierdzenie to doskonale określa istotę rozdzielności majątkowej. Dzięki zawieraniu związku małżeńskiego ludzie łączą się w pary, żyją razem, mają wspólny dom, a owocem ich miłości są zazwyczaj dzieci. Osobną kwestię mogą jednak stanowić finanse. Akt notarialny – umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową – określa brak współdzielenia majątku pomiędzy stronami i pozwala na podział posiadanych dóbr. Od tej pory każdy z małżonków posiada swój własny, odrębny pod względem prawnym dobytek, co nie wklucza jednak możliwości wspólnego nabywania przez nich różnych dóbr czy nieruchomości, jak np. dom, mieszkanie czy samochód. W takiej sytuacji prawo własności przysługuje obu osobom, we wcześniej określonym stosunku. Rozdzielność majątkowa to ustój małżeński, który może zostać zawarty u notariusza, np. w kancelarii Katarzyny Terleckiej – Morawiec w Bełchatowie, przed zawarciem małżeństwa lub w jego trakcie, co wiąże się z koniecznością podpisania intercyzy. W innym wypadku, od momentu ślubu małżonkowie zostają objęci ustawową wspólnością majątkową. Oznacza to, że wszystko co od tego czasu zgromadzą będzie należało wspólnie do nich obojga.
Umowa lub pozew do sądu
Rozdzielność majątkowa zawierana może być w dwojaki sposób. Pierwszy z nich to zgodne podpisanie umowy, czyli aktu notarialnego, który w tym przypadku jest obligatoryjnym dokumentem prawnym, potwierdzającym świadomą decyzję obu osób tworzących małżeństwo. Obowiązywanie umowy rozpoczyna się z dniem jej podpisania. Na mocy tego aktu od danej chwili każdy z małżonków samodzielnie pomnaża i zarządza tym, co ma. Nie ma obowiązku informowania drugiej osoby o swoich zobowiązaniach oraz stanie swojego konta. Co ważne, w żaden sposób także nie może ingerować w decyzje dotyczące finansów podejmowane przez męża lub żonę. Majątek wspólny pozostaje niepodzielony aż do momentu zawarcia umowy o podział majątku wspólnego lub sądowego podziału tego majątku w ramach postępowania o ustalenie udziałów w majątku wspólnym. Umowny podział majątku jest osobną czynnością, może zostać przeprowadzony w dowolnej formie (również aktu notarialnego) – przy czym podział majątku wspólnego obejmującego nieruchomości musi nastąpić w drodze aktu notarialnego. Specjaliści z kancelarii notarialnej Katarzyny Terleckiej – Morawiec z Bełchatowa, tak mówiąo drugiej drodze uzyskania rozdzielności majątkowej:
„Każdy z małżonków ma prawo do wystąpienia do sądu z pozwem, którego celem jest orzeczenie o podziale majątku. W tym przypadku jednak konieczne jest mocne i wiarygodne uzasadnienie składanego wniosku. Posiadane dowody, np., w postaci rachunków czy wyciągów z konta muszą potwierdzać trwonienie wspólnego dobytku na skutek uzależnienia, rozrzutnego trybu życia, zawłaszczenia znacznej części majątku i niedopuszczenie współmałżonka do korzystania z niego, a także zaprzestanie jego pomnażania, co znacząco wpływa na dobro rodziny.”
W wyjątkowych sytuacjach taki pozew może złożyć także wierzyciel jednego z małżonków, potwierdzając, że rozdzielność majątkowa stanowi jedyny sposób na odzyskanie swoich środków.
Istnieje również możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków, która jest ustrojem niejako „pośrednim”, pozwalającym w przypadku ustania małżeństwa (zwłaszcza przy rozwodzie) na ochronę osoby mniej zarabiającej. Brak aktywności zawodowej mogła zostać spowodowana przewlekłą chorobą lub pełnieniem opieki nad dziećmi i domem. O ile bowiem w przypadku wspólności przy rozwodzie strony dzielą się po połowie, a przy rozdzielności „zwykłej” rozchodzą się i każda zachowuje swój majątek – o tyle przy rozdzielności z wyrównaniem dorobków sumuje się „dorobki” (czyli wzrost wartości majątków osobistych obojga małżonków w trakcie małżeństwa) i wynik dzieli się na pół. W wyniku tego małżonek więcej zarabiający musi zwrócić nadwyżkę małżonkowi zarabiającemu mniej. Taki ustrój można wprowadzić jedynie umownie, na podstawie umowy w formie aktu notarialnego.